-
Kolyeci Mehmet
Takı Tasarımları
Yunanca’da ‘Onyks’ olarak kullanılan ve tırnak anlamına gelen bu kelime Türkçeye ‘Oniks’ şeklinde girmiştir. Dilimizde oniks tanımlaması hem akiğin bir çeşidi için hem de bir tür mermer için kullanılmaktadır. Burada mermer olan oniks anlatılacaktır. Kireçtaşı ya da dolomitin ısı, basınç ve sulu çözeltilerin etkisiyle başkalaşıma uğraması sonucu ortaya çıkan kayaç türleri genel olarak mermer adıyla tanımlanmaktadır. Mermerler kendi içinde 4 ana gruba ayrılarak sınıflandırılırlar. Oniks mermeri bunlardan biridir. Oniks mermeri, kalsiyum karbonatlı soğuk kaynak sularının çökelmesi sonucu ortaya çıkan taşlardır. Daha kristalize ve saydam yapılarıyla diğer mermer türlerinden ayrılırlar. Mermerlerde ışığı geçirebilme özelliği saydamlık olarak tanımlanmaktadır. Oniks mermeri 1-4 cm arasında değişen derinliklere ışığı geçirebilir. Mermerlerde ise ışık geçirgenliği yoktur. Oniks mermerlerinin diğer mermer türlerine göre daha sert bir yapıları vardır. Bu nedenle işlenmeleri daha zordur. Renk olarak genellikle beyaz, yeşil, sarı ve kırmızı olarak bulunurlar.
Dekoratif ve kullanıma yönelik çeşitli objelerin yapımında kullanılan oniks mermerinden vazo, kül tablası, kalemlik, isimlik, şekerlik, mumluk, şamdan, çeşitli biblolar, hayvan biçimli dekoratif ürünler, kahve fincanları, çeşitli takılar, takı kutuları, anahtarlık, satranç takımı gibi ürünler yapılmaktadır. Ülkemiz oniks mermeri yatakları açısından oldukça zengindir. Nevşehir’de Ürgüp, Avanos ve Hacıbektaş, Kırşehir’de Betlik köyü ve Terme, Manisa’da Akhisar ve Demirci, Bolu’da Mudurnu ve Seben, Sivas Yıldızeli, Konya Ereğli, Bilecik Söğüt, İzmir Torbalı, Ankara Çubuk, Tokat Turhal ve Denizli’de oniks mermeri rezervleri olduğu bilinmekte ve bu ocaklardan birçoğu günümüzde de işletilmektedir. Nevşehir’in Hacıbektaş İlçesi’nde eskiden Bektaşilerin 12 imamı temsilen 12 köşeli olarak yaptıkları yıldız biçimli ‘Teslim Taşı’ adı verilen taşlar, oniks mermerinden yapılmadır. Bektaşilerin göğüslerine asarak taşıdıkları bu kutsal taşların güzel örnekleri, Hacıbektaş Veli müzesinde sergilenmektedir.