-
Kolyeci Mehmet
Takı Tasarımları
Saf karbondan oluşan ve mücevher taşları içinde birinci sırada değer verilen bir mineraldir. Dünya üzerinde bilinen en sert maddedir. Mohs ölçeğine göre 10 sertlik derecesindedir. Bunun anlamı başka hiçbir madde onun üzerinde çizik oluşturamaz. O ise tüm maddeleri çizebilir. Camsı görünümlü saydam, kristal yapısı kübik veya izometrik olabilen bir taştır. Kristalleri genellikle beyaz (renksiz) ve şeffaftır. Ancak sarı, kahverengi, pembe, menekşe rengi, mavi ve yeşil renkli elmaslar da bulunmaktadır. Renkli olan tipleri genel olarak ‘fantezi elmas’ adı ile anılırlar. Elmas mücevher taşı olarak yüksek değere sahiptir. Yaygın olarak yüzük taşı şeklinde değerlendirilir. Bunun yanı sıra küpe ve kolye yapımında da kullanılmaktadır. Elmas çıkartılan ülkeler arasında Avustralya, Güney Afrika, Güney Amerika, Endonezya ve Hindistan başta gelmektedir.
Elmasın tartılmasında ölçü birimi olarak karat kullanılır (1 karat = 0,200 gr) Karat kelimesi İngilizce’dir. Kelimenin kökeni ise Arapça ‘kırat’ denilen keçiboynuzu çekirdeğinden gelmektedir. Keçiboynuzu çekirdekleri eskiden 1 gramdan küçük ağırlıkları tartarken ölçü birimi olarak kullanılıyordu. İstanbul Topkapı Sarayı Müzesi’nde dünya literatürüne girmiş 86 karatlık meşhur ‘kaşıkçı elması’ görülmeye değerdir. Elmasın iki önemli optik özelliği bulunmaktadır. Bunlardan biri, ışığı kırma kat sayısıdır. Elmasın yansıttığı ışık miktarı her zaman içine giren ışık miktarında daha fazladır. Böylece taş çok parlak bir görünüm kazanır. Diğer özelliği ise, ışığı renklerine ayırabilme niteliğidir. Elmasa baktığınızda beyaz ışığın gökkuşağı renklerine ayrıldığını görebilirsiniz.
Elmasın 57 fasetli özel kesilmiş biçimine ‘pırlanta’ denilmektedir. Pırlanta üzerinde 57 faset bulunur. Faset, ışığı yansıtan açılı yüzeylere verilen isimdir. Bir pırlanta üç bölümden oluşur. Bunlar taç, kemer ve külahtır. Kemerin üstünde bulunan bölüme ‘taç’ denir. Taç bölümünde 33 adet faset bulunur. "Kemer" bölümü doğal, cilalı ya da fasetli olabilir. Kemer kalınlığı pırlantanın parlaklığını etkiler. Kalın kemerli bir pırlanta daha mat görünür. Kemerin altında bulunan bölüme ‘külah’ denir. Külah bölümünde 24 faset bulunur. Külah bölümü pırlantaya giren ışığın dışarı yansımasını sağlar. Külah ne kadar doğru açıyla kesilmiş ise, pırlantaya giren ışık o kadar iyi biçimde yansıyarak taçtan dışarı çıkar. Pırlantadan yapılan takıların çok pahalı olması insanları bunların benzerlerini yapmaya yönlendirmiştir. Pırlantanın taklitleri yine değerli taşlar olan topaz ve zirkon kullanılarak yapılmaktadır. Öncelikle bu taşlar fırınlanarak renksiz ve şeffaf hale getirilirler. Daha sonra pırlanta biçimli kesilerek parlatılırlar. Uzman olmayan kişilerin bunları ayırması kolay değildir.